Trabzon’un Tarihi dokusu: Gülbahar Hatun Camii
Osmanlı mimarisinin zarif bir örneği olan Gülbahar Hatun Camii, Trabzon’da hem zamanı hem de tinsel bir buluşma noktası olarak öne çıkıyor. 1514 senesinde Yavuz Sultan Selim tarafınca anası Gülbahar Hatun adına inşa edilen cami, bugün de ziyaretçilerini geçmişin izleriyle karşılıyor. Yavuz Sultan Selim’in anası Gülbahar Hatun kimdir? Gülbahar Hatun Camii’nin tarihçesine gelin hep beraber göz atalım…
Trabzon’un zamanı ve kültürel dokusunun mühim bir parçası olan Gülbahar Hatun Camii, şehrin kalbinde, Atapark’ın güneyinde içeriyor. Osmanlı İmparatorluğu’nun 16. yüzyılın başlarında inşa edilen bu görkemli cami, Yavuz Sultan Selim tarafınca anası Gülbahar Hatun adına yaptırılmış.
1514 senesinde tamamlanan Gülbahar Hatun Camii, bir tek bir yakarma yeri olarak değil, bununla beraber bir toplumsal buluşma merkezi olarak da hizmet veriyor. Zamanında, caminin çevresinde yer edinen medrese, imaret, mektep, darü’l-kurra ve türbe yapıları ile beraber geniş bir külliye oluşturuyordu. Ancak, bugün bu yapılardan bir tek caminin doğusunda yer edinen Gülbahar Hatun Türbesi ayakta kalmış durumda.
Mimari açıdan da dikkat çeken Gülbahar Hatun Camii, beş minik kubbe ile örtülü son cemaat yeri, büyük tek kubbe ile örtülü ana yakarma alanı ve her iki yanda bulunan kubbeli zaviye odalarıyla klasik Osmanlı mimarisinin zarif bir örneğini sunuyor. Caminin son cemaat yerindeki mermer sütun başlıklarında stilize baklava motifleri yer alırken, mihrap ve minberde mütevazı fakat zarif işçilik göze çarpıyor. Bilhassa mihrabın üstündeki bitkisel bezemeler ve mukarnaslı kavsara, bu yapının sanat içerikli kıymetini bir kez daha ortaya koyuyor.
Caminin giriş kapısı üstünde yer edinen yazıt, yapının 1885 senesinde restore edildiğini gösteriyor. Bu dönemde meydana getirilen iç süslemeler ise bugün hâlâ orijinalliğini koruyarak caminin iç mekânına zarafet katıyor.
Trabzon’un meşhur camileri içinde yer edinen Gülbahar Hatun Camii, günümüzde de bir tek bir yakarma mekanı olmanın ötesinde, halkın bir araya gelmiş olduğu, zamanı ve tinsel bir buluşma noktası olarak önemini koruyor. Her gün yüzlerce ziyaretçiyi ağırlayan bu zamanı yapı, Trabzon’da tarihe tanıklık etmek isteyenlerin ilk duraklarından biri olmaya devam ediyor.
Gülbahar Hatun Kimdir?
Gülbahar Hatun, Osmanlı padişahı II. Bayezid’in sekizinci eşi ve Yavuz Sultan Selim’in öz annesidir. 1469 senesinde Amasya’da II. Bayezid ile evlenen Gülbahar Hatun, yaşamının büyük kısmını oğlu Selim’in yanında Trabzon’da geçirmiştir. Yaklaşık 1510 senesinde, oğlu tahta çıkmadan ilkin vefat eden Gülbahar Hatun, Valide Sultan unvanını asla taşımamıştır.
Kökeni hakkında değişik rivayetler bulunan Gülbahar Hatun, Osmanlı sarayında mühim bir yer tutmuştur. Oğlu Yavuz Sultan Selim, annesinin anısına 1514 senesinde Trabzon’da Hâtûniye Camii’ni inşa ettirmiştir. Gülbahar Hatun Türbesi, bugün Trabzon’da Hâtûniye Camii haziresinde yer almakta olup, Selim’in ona duyduğu sevginin bir simgesi olarak varlığını sürdürmektedir.